صفر تا ۱۰۰ راه اندازی اقامتگاه بوم گردی | ضوابط و هزینه

راه اندازی اقامتگاه بوم گردی به عوامل متعددی مانند برآورده کردن ضوابط تاسیس اقامتگاه بوم گردی، تعیین مکان مناسب، نیازسنجی منطقه، تهیه پیش طرح اولیه، برآورد هزینه‌های ساخت اقامتگاه بوم گردی و دریافت موافقت اصولی وزارت میراث فرهنگی و گردشگری بستگی دارد. کارشناسان «موسسه آوای طبیعت گلستان» در این مطلب، با استناد بر آیین‌نامه‌های «شرح مشخصات و ضوابط ساخت، بهره‌برداری و درجه‌بندی اقامتگاه‌های بوم گردی» مصوب سال ۱۳۹۳، «آیین‌نامه ایجاد، اصلاح، تکمیل، درجه‌بندی و نرخ‌گذاری تاسیسات گردشگری» مصوب سال ۱۳۹۴، «شیوه‌نامه ارزیابی و درجه‌بندی تاسیسات گردشگری» مصوب سال ۱۴۰۰، نظر کارشناسان این حوزه و همچنین اطلاعات درج‌شده در وب‌سایت وزارت میراث فرهنگی و گردشگری کشور، به توضیح ضوابط و شرایط راه اندازی اقامتگاه بوم گردی پرداخته‌اند. اگر به فکر ساخت و راه اندازی اقامتگاه بوم گردی در منطقه‌ای بکر یا تبدیل خانه قدیمی خود به اقامتگاه هستید، این مطلب برای شماست.

چطور اقامتگاه بوم گردی راه اندازی کنیم؟

اقامتگاه‌های بوم گردی یکی از ۱۶ مورد از انواع تاسیسات گردشگری هستند که توسط وزارت میراث فرهنگی و گردشگری کشور در آیین‌نامه ایجاد و اصلاح از آن نام برده شده است. ویژگی‌های منحصربه‌فرد این‌گونه اقامتگاه‌ها و ترکیب تجربیات اصیل با رنگ‌وبوی فرهنگ مردم، باعث شده تا سرمایه‌گذاران و افراد بومی بسیاری به فکر تاسیس اقامتگاه بوم گردی در منطقه خود بیفتند؛ اما آیا هر اقامتگاهی را می‌توان به عنوان اقامتگاه بوم گردی نام برد؟ بر اساس تعریف دستورالعمل ضوابط ساخت و بهره‌برداری اقامتگاه‌های بومگردی، بوم گردی اقامتگاهی است که در محیط‌های طبیعی و بومی با رعایت بالاترین سطح ممکن ضوابط زیست محیطی و به شکلی سازگار با معماری بومی، بافت تاریخی و سیمای طبیعی منطقه تاسیس شده‌اند و ضمن حداکثر تعامل با جامعه محلی و توجه به تنوع اقلیم، زمینه حضور گردشگران را با کیفیتی قابل قبول فراهم می‌کند.

بنابراین، یکی از مهم‌ترین تفاوت اقامتگاه بومگردی با اقامتگاه‌های متعارف امروزی از جمله هتل‌ها، انتقال ویژگی‌های فرهنگی و سازگاری با معماری بومی و تاریخی منطقه‌ای است که اقامتگاه در آن واقع شده است. برای راه اندازی اقامتگاه بوم گردی باید مراحل مختلفی را شامل تهیه پیش طرح اولیه، دریافت موافقت اولیه از اداره کل استان، ارائه طرح توجیهی و برآورد هزینه ساخت اقامتگاه و دریافت موافقت اصولی طی کنید که در ادامه به جزئیات هر یک از آن‌ها خواهیم پرداخت.

هزینه ساخت اقامتگاه بوم گردی

یکی از فاکتورهای مهم و قابل تامل در ساخت اقامتگاه بوم گردی، هزینه ساخت این نوع اقامتگاه است. هزینه ساخت اقامتگاه بوم گردی، شامل هزینه‌های ثابت و هزینه‌های جاری می‌شود. منظور از هزینه‌های ثابت، هزینه ساخت اقامتگاه، تهیه لوازم و تجهیز است و هزینه‌های جاری، مربوط به حقوق کارکنان اقامتگاه، هزینه خرید محصولات و خدمات، هزینه انرژی و غیره می‌شود. یکی از راه‌های تخمین این هزینه‌ها، تهیه طرح توجیهی اقامتگاه بوم گردی است. این طرح که یکی از مدارک مورد نیاز برای دریافت موافقت اصولی و مجوز ساخت اقامتگاه بوم گردی است، با تعیین همه فاکتورهای موردنیاز ساخت اقامتگاه و ارائه اطلاعات کامل و دقیق در مورد ریز فضاها و امکانات موجود، سرمایه اولیه برای تاسیس اقامتگاه بوم گردی را برآورد می‌کند.

علاوه بر این، اطلاعات موجود در طرح توجیهی اقامتگاه بوم گردی و برآورد هزینه‌های ساخت آن می‌تواند در فاز عملیاتی راه اندازی اقامتگاه، جذب سرمایه‌گذار و حتی دریافت وام بسیار مفید و کاربردی واقع شود. برخی از اطلاعاتی که باید در طرح توجیهی اقامتگاه بوم گردی مورد اشاره قرار گیرد، عبارتند از:
تعداد اتاق‌ها و برآورد هزینه خرید تجهیزات اتاق‌ها
● برآورد تجهیزات لازم برای راه اندازی اقامتگاه بوم گردی
● برآورد هزینه تعمیرات و نگهداری
● برآورد حقوق و دستمزد نیروی انسانی
● برآورد هزینه تولید سالیانه
● برآورد هزینه قبل از بهره‌برداری
● و…

وام برای تاسیس اقامتگاه بوم گردی

یکی از راه‌های تامین هزینه‌ها، درخواست وام برای تاسیس اقامتگاه بوم گردی است. متقاضیان راه اندازی اقامتگاه بوم گردی، پس از دریافت تاییدیه طرح توجیهی و دریافت موافقت اصولی از اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری، از سوی این نهاد به بانک‌های عامل برای دریافت وام معرفی می‌شوند. بر اساس گفته‌های کارشناسان این حوزه، صندوق کارآفرینی امید، از بانک‌های عامل برای اعطای وام به متقاضیان به شمار می‌آیند. با این‌همه، به گواه مدیران برخی از بوم گردی ها، دریافت وام برای تاسیس اقامتگاه بوم گردی چندان کار ساده‌ای نیست و پروسه دریافت این وام‌ها، گاهی اوقات بسیار زمان‌بر است.

ضوابط اقامتگاه بوم گردی و راه اندازی آن

همانطور که قبلاً اشاره کردیم، نمی‌توان هر بنایی را به‌عنوان اقامتگاه بوم گردی نام برد و برای راه اندازی اقامتگاه بوم گردی باید حداقل ضوابط درج‌شده در همه آیین‌نامه‌ها و شیوه‌نامه‌های وزارت میراث فرهنگی و گردشگری را رعایت کرد. برای نگاهی دقیق‌تر به این موضوع، به بررسی ضوابط راه اندازی اقامتگاه بوم گردی در پنج حوزه زیر خواهیم پرداخت:

شرایط متقاضی تاسیس اقامتگاه بوم گردی

بر اساس آنچه در ماده (۳) شیوه‌نامه ارزیابی و درجه‌بندی تاسیسات گردشگری ذکر شده، متقاضیان حقوقی اخذ مجوز اقامتگاه بوم گردی باید دارای شرایط زیر باشند:

● داشتن شخصیت حقوقی
● معرفی نیروی کارآمد
● معرفی مدیر فنی واجدالشرایط
● معرفی مدیرعامل واجدالشرایط
● تامین امکانات و کلیه تجهیزات مورد نیاز
● دارای سابقه و تجربه کافی در زمینه مورد نظر
● تامین مکان مناسب با کاربری تجاری، اداری یا گردشگری
● ارائه تضمین حسن انجام کار به مبلغ ۵ میلیون تومان به اداره کل استان
● اعلام موضوع فعالیت در اساسنامه شخصیت حقوقی متقاضی صرفاً در حوزه موارد مرتبط با گردشگریمتقاضیان حقیقی نیز پس از ارائه مدارک شناسایی و استعلامات‌عدم اعتیاد و سوء‌پیشینه و…، صلاحیت لازم برای دریافت مجوز ایجاد تاسیسات گردشگری (شامل اقامتگاه بوم گردی) را دریافت خواهند کرد.

شرایط مدیر فنی اقامتگاه بوم گردی

شرایط مدیر اقامتگاه‌های بوم گردی در منابع معتبری همچون ماده (۴) شیوه‌نامه ارزیابی و درجه‌بندی تاسیسات گردشگری و فصل پنجم آیین‌نامه ایجاد و اصلاح آورده شده است. بر اساس این آیین‌نامه‌ها، داشتن مدرک مدیریت تاسیسات گردشگری یکی از شروط الزامی مدیر اقامتگاه بوم گردی و سایر تاسیسات گردشگری است؛ به‌طوریکه برای مدیریت اقامتگاه‌های بوم گردی درجه ۲ و ۳، اخذ مدرک مدیریت عمومی تاسیسات گردشگری و برای مدیریت اقامتگاه‌های درجه یک، دریافت مدیریت مدیریت عمومی و مدیریت تخصصی تاسیسات گردشگری برای همه متقاضیان حقیقی الزامی است.
موسسه «آوای طبیعت گلستان» با برگزاری دوره مدیریت عمومی تاسیسات گردشگری به دو صورت مجازی و حضوری و با بهرمندی از اساتید باتجربه، به شما کمک می‌کند تا از هر کجای ایران که هستید در این دوره شرکت کنید. برای آشنایی بیشتر با این دوره، مطلب «دوره مدیریت عمومی تاسیسات گردشگری» را مطالعه کنید.

از دیگر ویژگی‌ها و مشخصات مدیر فنی اقامتگاه‌های بوم گردی در آیین‌نامه ایجاد و اصلاح عبارتند از:
● ارائه گواهی‌عدم اعتیاد
● ارائه گواهی‌عدم سوء پیشینه
● اخذ کد شناسایی مدیر فنی از وزارت
● دارا بودن حداقل مدرک تحصیلی لیسانس
● اخذ تاییدیه صلاحیت علمی و عملی کمیسیون عالی
● انجام خدمت نظام وظیفه یا معافیت دائم (برای آقایان)
● داشتن اجازه اشتغال به کار از مراجع ذیصلاح (برای اتباع خارجی)
● ارائه گواهینامه پایان دوره آموزش مدیریت فنی تاسیسات گردشگری
● سابقه فعالیت در زمینه گردشگری و ارزیابی تاسیسات گردشگری به تشخیص کمیسیون عالی
مدیرعامل اقامتگاه بوم گردی، در صورت تامین همه شرایط ماده (۴) می‌تواند به عنوان مدیر فنی اقامتگاه نیز فعالیت کند.

درجه‌بندی اقامتگاه بوم گردی

اقامتگاه‌های بوم گردی بر اساس سطح کیفیت خدمات، نوع ساختمان و موارد ایمنی و بهداشت به سه درجه ۱.۲ و ۳ تقسیم می‌شوند و وظیفه درجه‌بندی، سلب و تغییر درجه، تعطیلی موقت یا لغو پروانه بهره‌برداری تاسیسات گردشگری بر عهده کمیسیون درجه‌بندی است؛ کمیسیونی که متشکل از مدیر کل یا معاون گردشگری اداره میراث فرهنگی و گردشگری استان، نماینده اداره کل نظارت و ارزیابی خدمات گردشگری و رئیس تشکل حرفه‌ای مرتبط در استان. اما نحوه درجه‌بندی اقامتگاه‌های بوم گردی چگونه است؟ بر اساس دستورالعمل ساخت و بهره‌برداری اقامتگاه بوم گردی، حداقل شرایط لازم برای درجه‌بندی یک اقامتگاه بوم گردی، دارا بودن سطحی از خدمات است که ضمن سازگاری با معماری بومی و رعایت اصول زیست محیطی، امکان اقامتی ایمن را برای گردشگران فراهم کند.

درجه این اقامتگاه‌ها بر اساس امتیازات کسب‌شده در فرآیند ارزیابی ۳ حیطه زیر تعیین می‌شود:

الف) امور ساختمانی، تجهیزات و خدمات و موارد مربوط به آن: ۳۰ درصد از کل امتیازات
ب) امور نیروی انسانی، ایمنی و بهداشتی و موارد مربوط به آن: ۳۰ درصد از کل امتیازات
ج) امور پایداری، رعایت اصول زیست محیطی و ابعاد فرهنگی و موارد مربوط به آن: ۴۰ درصد از کل امتیازات

در فرآیند ارزیابی، امتیازاتی از صفر تا ۱۰ به هر یک از موارد بالا تعلق می‌گیرد. این امتیازات بر اساس سطح کیفی و مطلوبیت مورد ارزیابی، تعیین می‌شوند و به شرح زیر است:

● در اقامتگاه‌های بوم گردی درجه ۳، حداقل کسب امتیاز ۱ برای هر مورد الزامی است و حداقل میانگین مجموع امتیازات در این سطح از درجه نباید از ۲ کمتر باشد.
● در اقامتگاه‌های بوم گردی درجه ۲، حداقل کسب امتیاز ۴ برای هر مورد الزامی است و حداقل میانگین مجموع امتیازات در این سطح نباید کمتر از ۵ باشد.
● در اقامتگاه‌های بوم گردی درجه ۱، حداقل کسب امتیاز ۷ برای هر مورد الزامی است و حداقل میانگین مجموع امتیازات در این سطح نباید کمتر از ۸ باشد.

دریافت مجوز اقامتگاه بوم گردی

هر متقاضی برای ساخت اقامتگاه بوم گردی، به موافقت اصولی و مجوز ایجاد اقامتگاه نیاز دارد. پیش از این، متقاضیان با مراجعه حضوری به اداره کل استان می‌توانستند درخواست تاسیس اقامتگاه بوم گردی را به ثبت برسانند؛ اما با راه‌اندازی سامانه یکپارچه اخذ مجوز در سال ۱۴۰۰، مراحل و روند ثبت درخواست، بررسی و تایید صلاحیت متقاضیان و صدور مجوز ساخت و بهره‌برداری اقامتگاه بومگردی، تسریع و تسهیل شده است. بر اساس آنچه در وب‌سایت وزارت میراث فرهنگی و گردشگری آمده است، پس از ثبت‌نام متقاضی در سامانه و وارد کردن شماره تلفن، نام کاربری و کلمه عبور برای وی ارسال می‌شود و فرد می‌تواند طرح مورد نظر خود را انتخاب و مدارک را در سامانه بارگذاری کنند.

پس از بارگذاری پیش طرح اولیه توسط متقاضی، مدارک توان‌سنجی و اسناد مالکیت زمین و دیگر مدارک وی توسط کارشناسان استانی بررسی و در صورت تایید، بازدید از محل اجرای طرح انجام می‌شود. در این مرحله، موافقت اولیه صادر شده و از متقاضی خواسته می‌شود تا متناسب با نظر کارشناسان در مورد طرح اولیه، طرح توجیهی اقامتگاه بوم گردی را تهیه و به اداره کل استان تحویل دهد. سپس، موضوع در کمیته فنی سرمایه‌گذاری استان مطرح و مورد بررسی قرار خواهد گرفت. پس از تصویب در کمیته، موافقت اصولی صادر می‌شود و سرمایه‌گذار جهت اخذ استعلام به سایر دستگاه‌ها معرفی خواهد شد. در آخر، با ارائه پاسخ مثبت استعلام‌های مورد نیاز، تایید نقشه‌های معماری پروژه و اخذ پروانه ساخت، مجوز ایجاد تاسیسات گردشگری (شامل اقامتگاه بوم گردی) برای وی صادر می‌شود.

مدارک لازم برای مجوز بوم گردی

با توجه به اطلاعیه درج‌شده در وب‌سایت وزارت میراث فرهنگی و گردشگری کشور، مدارک لازم برای دریافت موافقت اصولی و مجوز تاسیس اقامتگاه بوم گردی عبارتند از:

● کپی کارت ملی و شناسنامه متقاضی
● ارائه پیش طرح اولیه شامل اطلاعاتی مانند موقعیت و مکان اقامتگاه و مبانی اولیه طراحی
● ارائه مستندات مالی شامل گردش حساب مالی، مدارک و مستندات اموال منقول و غیر منقول
● ارائه سند مالکیت یا اجاره‌نامه ملک
● انتخاب نوع طرح (برای مثال اقامتگاه بوم گردی) مطابق با مصادیق مندرج در آیین‌نامه ایجاد، اصلاح، تکمیل، درجه‌بندی و نرخ‌گذاری تاسیسات گردشگری
● ارائه نقشه utm و کروکی محل اجرای طرح
● تکمیل فرم اعتبارسنجی و تعهدنامه
● ارائه گواهی‌عدم بدهی بانکی
● اخذ استعلام از دستگاه‌های اجرایی (مانند شهرداری، آب و برق منطقه، اداره راه و شهرسازی، منابع طبیعی، گاز، امور اراضی، آب‌وفاضلاب، محیط زیست، میراث فرهنگی و…) و بارگذاری در سامانه
● نقشه‌های معماری پروژه
● پروانه ساخت و برنامه زمان‌بندی اتمام پروژه

مراحل دریافت مجوز اقامتگاه بوم گردی

وب‌سایت وزارت میراث فرهنگی و گردشگری، مراحل دریافت موافقت اصولی و مجوز ایجاد تاسیسات گردشگری را اینطور دسته‌بندی کرده است:

● ثبت‌نام در پنجره واحد خدمات الکترونیک سازمان
● اخذ شناسه کاربری و رمز عبور از پنجره واحد خدمات الکترونیک سازمان
● ورود به سامانه درخواست صدور موافقت اصولی و مجوز ایجاد، اصلاح و تکمیل تاسیسات گردشگری از طریق پنجره واحد خدمات الکترونیک سازمان
ی تکمیل اطلاعات درخواست‌شده و بارگذاری مدارک موردنیاز
● بازدید از محل اجرای طرح
● موافقت کمیته فنی با استان با سرمایه‌گذاری
ر اخذ استعلام‌های مورد نیاز از دستگاه‌های اجرایی ذیربط
● اخذ موافقت اصولی
● تهیه نقشه‌های معماری پروژه
● اخذ پروانه ساخت از شهرداری
● صدور مجوز ایجاد
● ارائه برنامه زمان‌بندی
● شروع عملیات اجرایی

مجوز بهره‌برداری اقامتگاه بوم گردی

مجوز بهره‌برداری در دو حالت برای متقاضیان صادر می‌شود:
● اول زمانی است که فرد با دریافت مجوز ایجاد تاسیسات گردشگری، بنای جدیدی ساخته و برای شروع به کار نیاز به مجوز بهره‌برداری دارد؛
● دوم زمانی است که بنای جدیدی ساخته نمی‌شود و فرد می‌خواهد یک مکان را به اقامتگاه بوم گردی تبدیل کند.

در حالت اول، بر اساس ماده (۶) آیین‌نامه ایجاد و اصلاح و توضیحات آیین‌نامه ساخت و بهره‌برداری اقامتگاه بوم گردی، دارنده مجوز احداث تاسیسات گردشگری پس از اتمام عملیات ساختمانی و تجهیز واحد مربوطه، موظف است مراتب را جهت دریافت پروانه بهره‌برداری موقت به اطلاع وزارت میراث فرهنگی برساند. پس از درخواست متقاضی، نامه اتمام عملیات ساختمانی وی توسط معاونت گردشگری بررسی و پروانه بهره‌برداری ۶ ماهه برای وی صادر می‌شود.

در حالت دوم، طبق فرآیند صدور مجوز تبدیل بنا به اقامتگاه بوم گردی که در آیین‌نامه ساخت و بهره‌برداری آمده است، پس از درخواست متقاضی و بازدید کارشناس از محل، موافقت اولیه صادر می‌شود. سپس، با ارائه استعلامات ادارات مربوطه و تایید معاونت گردشگری، پروانه بهره‌برداری موقت ۶ ماهه صادر خواهد شد. دارنده مجوز، باید در طول این مدت نسبت به اخذ گواهینامه استاندارد کیفیت خدمات گردشگری اقدام و پروانه بهره‌برداری دائمی خود را دریافت کند.
در مطلب «انواع تاسیسات گردشگری»، به جزئیات ضوابط صدور و لغو پروانه بهره‌برداری تاسیسات گردشگری پرداخته شده است.

آوای طبیعت گلستان

سوالات متداول:

برای دریافت وام راه اندازی اقامتگاه بوم گردی به کدام بانک میتوان مراجعه کرد؟

بر اساس گفته‌های کارشناسان این حوزه، صندوق کارآفرینی امید، از بانک‌های عامل برای اعطای وام به متقاضیان به شمار می‌آیند.

پروانه بهره برداری به چه صورت صادر میشود؟

با ارائه استعلامات ادارات مربوطه و تایید معاونت گردشگری، پروانه بهره‌برداری موقت ۶ ماهه صادر خواهد شد. دارنده مجوز، باید در طول این مدت نسبت به اخذ گواهینامه استاندارد کیفیت خدمات گردشگری اقدام و پروانه بهره‌برداری دائمی خود را دریافت کند.