اگر تجربه اقامت در خانه‌های محلی را داشته‌اید، احتمالا داستان تولد اقامتگاه بوم گردی، می‌تواند برای شما جالب باشد. داستان از آن‌جایی آغاز شد که انسان خاکی، برای رهایی از تفکرات قالبی و کلیشه‌ای؛ به ساده زیستی فکر کرد. صنعت گردشگری در کشور ما رو به افزایش است، لذا مکان‌هایی که دارای جاذبه‌های گردشگری هستند، گزینه خوبی برای بهینه‌سازی، رشد سرمایه‌های طبیعی و درآمدزایی ساکنان بومی منطقه باشند. تا به حال برای شما اتفاق افتاده است، در مسیر سفر خود روستایی سرسبز را مشاهده کنید که نتوانید به سادگی آن را نادیده بگیرید، به طوری‌که حتی حاضر باشید؛ یک شب از زمان سفر خود را در این مکان سپری کنید؟! اقامت در خانه‌های محلی در روستاهای سرسبز و خوش آب و هوا، قدمتی دیرینه دارد. با گذر زمان، علاقه افراد به اقامتگاههای محلی؛ با انتخاب اقامتگاههای محلی در برابر هتل‌های چند ستاره مشخص شد. اگر مایل هستید، در این زمینه اطلاعات بیشتری کسب کنید؛ توصیه می‌کنیم به مطالعه ادامه مطالب بپردازید.
اکولوژ چیست؟
خانه‌های بوم‌گردی، نام دیگر اکولوژ است، افراد محلی با رعایت قوانین در مکان‌های طبیعی با طراحی معماری بومی و حفظ بافت تاریخی توانسته‌اند؛ به خلق مکانی آرام‌بخش و صمیمی موفق شوند. این اقامتگاهها یا اکولوژها توانایی جذب گردشگران و درآمدزایی برای ساکنین منطقه را دارند. تاریخچه اکولوژ در واقع داستان تولد اقامتگاه بوم گردی است، این واژه نخستین بار؛ در انجمن اکوتوریسم مطرح شد. اکولوژدر لغت، به معنای اقامتگاههای طبیعی است. در سال ۱۹۹۷ هکتور که فعالیت او در زمینه محیط زیست بود، به این واژه معنای دیگری بخشید. از نظر هکتور اکولوژ یعنی سطح کیفیت مناظر طبیعی، جاذبه‌های منطقه، فرهنگ اهالی منطقه، ایجاد تعامل مناسب و همکاری با اقوام محلی است.
میخوای مدرک کارکنان اقامتگاه های بوم گردی بگیری؟
آوای طبیعت گلستان برگزار کننده دوره ی کارکنان اقامتگاه های بوم گردی به دو صورت آنلاین و حضوری تحت نظارت وزارتخانه ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري كشور با ارائه مدرک رسمی از این نهاد.
لذا ویژگی‌های مذکور است که اکولوژ را منحصر به فرد جلوه می‌دهد، البته در سال‌های اخیر، معنای اکولوژ سطوح گسترده‌تری را شامل شد. طراحی بناهای تاریخی، طبخ غذاهای سنتی و همچنین رشد انواع تورهای گردشگری و فرهنگی به اکولوژ افزوده شد. تکامل و افزایش فاکتورهای مخاطب‌پسند به این واژه در طی سالیان متوالی، مفهومی عمیق‌تر نسبت به سالیان قبل در ذهن مخاطب گنجانده است. در ۲۰۰۲ میلادی، افرادی که در زمینه اکولوژ فعالیت می‌کردند، تصمیم گرفتند کتابی با عنوان «راهنمای اکولوژ» را در سطح بین‌المللی به چاپ برسانند؛ تا با جامعیت موضوع اکولوژ؛ حق مطلب را ادا نموده باشند.
در این کتاب، شرایط اکولوژساز یک منطقه را در هشت فاکتور بیان کرده‌اند و شرط قابل قبول برای اکولوژ؛ رعایت حداقل ۵ مورد آن است. در زیر به آن هشت مورد اشاره می‌کنیم.
• اهمیت به طبیعت منطقه
• حفظ بکر بودن بافت تاریخی وعدم دست‌اندازی به طبیعت در حین نوسازی بناها
• ایجاد بناهای اکولوژ مطابق با معماری سنتی و بومی در منطقه
• استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر مانند سیستم‌های استفاده از فاضلاب به طور مجدد یا رعایت سیستم تفکیک زباله
• به حداقل رساندن استفاده از انرژی‌های غیر قابل بازگشت مانند آب، برق، گاز
• نوآوری با استفاده از ترکیب متد نوین و دیزاین سنتی
• تعامل و همکاری با جوامع محلی
• آموزش نیروهای اکوتوریست‌ها با برنامه‌های کاربردی در تعامل با فضای طبیعت منطقه
اکولوژ در ایران و رویکرد اقتصادی آن
همان‌طور می‌دانیم، ایرانیان از دیرباز به مهمان‌نوازی شهرت داشتند که این امر ریشه‌ای تاریخی طویلی دارد. پناه‌دادن به مسافرها در کاروان‌سراها، نمونه بارز داستان تولد اقامتگاه بوم گردی است. حفاظت از جان و اموال افراد در این کاروان‌سراها و رفع خستگی مسافران در این محل، کاربرد این مکان و اهمیت آن را نشان می‌دهد. تعدادی از این کاروان‌سراها رایگان و در وقف مردم ایجاد می‌شدند، که لطف بی‌چشم‌داشت ایرانیان و مهمان‌نوازی آن‌ها را نمایان‌گر بود. نمونه‌ای از این اماکن رایگان، شبستان‌هایی بود که در مکان‌های زیارتی ساخته می‌شد.
اماکنی مانند خان‌قاه شیخ خرقانی از جمله این مکان‌ها بود که نوشته سردر آن نیز تایید کننده این امر بود. نوشته‌ای با این مضمون «هرکسی از در این سرا وارد شود، آن را نان دهید؛ بدون آن‌که از ایمان او بپرسید» این نمونه‌ای از میزان علاقه و اهمیت ایرانیان باستان، به مهمان‌نوازی بوده است. البته اطلاعات دقیقی در زمینه ایجاد نخستین اقامتگاه بوم‌گردی و داستان تولد اقامتگاه بوم گردی در ایران، به طور مشخص وجود ندارد. اما مسئله‌ای که اینک وجود دارد، رشد بستر گردشگری به منظور رویکرد اقتصادی آن برای فعالان این حیطه و اهالی بومی منطقه است. در سال‌های اخیر صاحب خانه‌های محلی توانسته‌اند، گردشگران خارجی و توریست‌های زیادی را جذب کنند که موفقیت بزرگی برای رشد اقتصادی آن‌ها محسوب می‌شود. پوشش سنتی اهالی منطقه و حفظ سبک زندگی سنتی، یاری‌گر آن‌ها در زمینه جذب گردشگر بوده است. ایجاد کسب‌وکار خانوادگی یکی از نتایج مفید اکولوژ بوده است.
استانداردهای اقامتگاههای بوم گردی
زمانی که داستان تولد اقامتگاه بوم گردی آغاز شد، استانداردسازی اقامتگاههای بوم گردی واژه‌ای بیگانه بود. اما اینک با رشد و توسعه گردشگری محلی، شرط داشتن اقامتگاه بوم گردی رعایت استانداردهای لازم است. تاسیس این اقامتگاهها، نوعی از اشتغال پایدار را برای ساکنین رقم زده است که شرط ایجاد آن رعایت استانداردهایی است که با توجه به درجه اقامتگاه تعیین می‌شود. اقامتگاهها درجه‌بندی شده هستند و به درجه‌های یک دو و سه تقسیم‌بندی می‌شوند. البته این درجه‌بندی حاصل امتیاز اخذ شده بر مبنای فاکتورهای لحاظ شده در فرآیند ارزیابی است. در زیر به چند نمونه از پارامترهای لازم برای امتیازبندی اقامتگاهها و استانداردسازی اقامتگاهها اشاره می‌کنیم. مکان اقامتگاه باید دارای شرایط زیر باشد.
• محل اقامتگاه نباید کنار اماکنی مانند ناحیه تجاری، مسکونی و خدماتی باشد.
• تعداد واحدهای اقامتی حداقل ۴ و حداکثر ۸ واحد است که بر حسب درجه اقامتگاه تعیین می‌شود.
• دارای سیستم کارآمد در خصوص بهینه‌سازی منابع انرژی از قبیل برق، آب و گاز باشد. مانند مدیریت پساب و شیرآلات یا نصب لامپ‌های کم مصرف و داشتن سیستم‌های سرمایشی و گرمایشی استاندارد
• اختصاص دادن فضای مناسب برای گردشگر
• امکانات دسترسی برای سیستم ارتباطی
• ایجاد فضاهایی مانند چای‌خانه و اماکن سرو غذا
• به ازای هر دو واحد اقامتی یک مجموعه سرویس بهداشتی در اقامتگاه درجه سه، برای اقامتگاه درجه دو داشتن حداقل سه مجموعه؛ اقامتگاه درجه یک برخورداری تمام واحدها از سرویس بهداشتی مجزا
• رعایت بهداشت و پوشش محلی کارکنان اقامتگاه
• اختصاص فضایی برای نمازخانه
• وجود فردی با دامنه اطلاعاتی بالا، به منظور راهنمایی گردشگران برای بازدید اماکن تاریخی و دیدنی
میخوای مدرک مدیریت تخصصی اقامتگاه بگیری؟
آوای طبیعت گلستان برگزار کننده دوره ی مدیریت تخصصی اقامتگاه بوم‌گردی به دو صورت آنلاین و حضوری تحت نظارت وزارتخانه ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري كشور با ارائه مدرک رسمی از این نهاد.
مزایای اکولوژ
داستان تولد اقامتگاه بوم گردی، به دلیل داشتن مزایای اکولوژ بوده است که تاکنون ادامه پیدا کرده است. بشر امروزی همواره به دنبال راهی برای افزایش مزایا و کاهش مضرات در تمام مسائل بوده است، لذا اگر موفق به حل این معادله نشود؛ به حذف آن ناچار می‌شود. تاسیس این مکان‌ها به دلیل صرفه اقتصادی برای ساکنین و گردشگران سودی دوجانبه را به همراه می‌آورد. مزایای اقامتگاههای گردشگری را روستائیان و اماکن بافت سنتی نشین، تایید می‌کنند. چراکه می‌توانند بدن مهاجرت به شهرهای دور و نزدیک در کناز خانه وکاشانه خود، همراه با خانواده به کسب درآمد بپردازند.
در زیر به چند نمونه از مزایای این اقامتگاهها برای گردشگران می‌پردازیم.
• کمتر شدن هزینه در سفر
• آشنایی با رسوم و فرهنگ‌های متفاوت
• جذب بالای گردشگران و توریست‌های خارجی به دلیل علاقه‌مندی آن‌ها به بافت‌های سنتی
• ایجاد تجربه‌ای چالش‌برانگیز و منحصربه‌فرد
• مشارکت گردشگران در بیشتر فعالیت‌های فرهنگی آن منطقه، مانند تولید صنایع دستی منطقه
• آشنایی با طعم غذاهای اصیل و سنتی منطقه
نمونه‌هایی از اکولوژ در ایران
در شرایط کنونی که اغلب مناطق در ایران به اهمیت اکولوژ و توسعه گردشگری محلی آگاهی پیدا کرده‌اند، داستان تولد اقامتگاه بوم گردی گسترش پیدا کرده است و اقامتگاهها نیز رو به افزایش گذاشته شده است. در زیر به تعدای از نمونه‌های موفق اکولوژ در ایران می‌پردازیم.
اکولوژ مازیار آل داوود
مازیار آل داود که به خاطر تاثیراتش در این زمینه، از وی به‌عنوان پدر بوم گردی ایران نیز یاد می‌شود، با ایجاد اقامتگاه بوم گردی در روستای گرمه واقع در دل کویر از توابع شرق استان اصفهان، تاثیر زیادی در تعریف و توسعه‌ی بوم گردی در ایران داشته است. وی در حدود سی سال سن داشت و در عرصه تدریس هنر سفال‌گری در کاخ‌های سعدآباد و نیاوران مشغول به کار بود. او تصمیمی گرفت که شهامت و پشتکار او در اخذ این تصمیم، اینک نامی برتر در صنعت اکولوژ از او بر جای گذاشته است. مازیار تصمیم گرفت برای زندگی به خانه پدری خود برود که واقع در روستای گرمه و در کویر مصر بود.
همزمان با ورود یک گردشگر خارجی به آن مکان، مازیار تصمیم گرفت به بازسازی و ترمیم خانه بپردازد. تزئین خانه با سفال‌های رنگین که حاصل کار دست او بود، رنگ و لعابی متفاوت و خوشایند به آن خانه محلی با نام «کلبه آتشونی» بخشید. ثبت اقامتگاه بوم گردی او در «لونلی پلنت» آغازگر راهی بود که دیگران را تشویق به الگوبرداری نمود. او به اجرای ایده‌هایی مانند؛ زیرکرسی نشستن همراه با شنیدن صدای موسیقی، شترسواری و آتش بازی در شب‌های کویر پرداخت و موفق به خلق صنعت پربازده گردشگری شد.
اکولوژ ناخدا امینی
ناخدا امینی که در جزیره قشم سکونت داشت، در حدود بیست سال قبل اتاق محل سکونت خود را تبدیل به مکانی پرجاذبه برای گردشگران نموده است. خانه‌ای که قابلیت پذیرایی هشتاد گردشگر را دارد، رستوران محلی ناخدا با طبخ انواع غذاهای دریایی؛ میزبانی خوش‌آوازه در جزیره زیبای قشم است. گردشگران خوش‌ذوقی که تمایل دارند، شب را در اطراف جنگل حرا و کنار درخت‌های کنهسال نخل بگذارنند و از غذاهای خوش‌طعم دریایی؛ تناول کنند.
اکولوژ نار تی تی
این اقامتگاه، یکی از آرام‌بخش‌ترین خانه‌های روستایی تفت است که در استان کهن یزد واقع شده است. وجود این خانه، در کوچه باغی پردرخت ان را متمایز از دیگر خانه‌ها کرده است. فضایی دل‌باز و آرام، مشخصه اصلی این خانه است و توانسته است محبوبیتی برای اغلب مسافران و توریست‌های خارجی ایجاد کند که ترجیح می‌دهند؛ حداقل یک شب در این خانه زیبا اقامت داشته باشند.
داستان تولد اقامتگاه بوم گردی هنوز ادامه دارد و همواره مورد توجه بسیاری از افراد اعم از گردشگران داخلی و خارجی است.
آوای طبیعت گلستان
