ایرانیان را باید ترکیبی از فرهنگ غنی ۲۵۰۰ساله و هنری دانست که خواه، ناخواه با خون آن‌ها عجین شده و بن مایه اصلی آن‌ها را ساخته است. تلفیق این دو جز جدایی ناپذیر، اسطوره‌هایی را در سرتاسر تاریخ خلق کرده است که اگرچه افسانه ولی سال‌های زیادی مایه مباهت مردم زمان خود بوده‌اند. پیدایش اسطوره‌ها عمدتا خط شروع واضحی ندارد اما آنچه مبرهن است این است که اسطوره‌ها برای اولین بار توسط یک ذهن خلاق آفریده و نسل به نسل، گسترش پیدا کرده و آفریده شده‌اند. البته برای درک بهتر نقش اسطوره‌ها در زندگی گذشتگانمان، به غیر از آفریننده آن‌ها باید به شنونده‌های این افسانه‌ها نیز توجه کنیم، زیرا به هرحال این مستمع است که صاحب سخن را بر سر ذوق آورد. این مستمعان آنقدر تاثیر عجیبی داشتند که تا سالیان زیادی اساطیر تا مقام پرستش نیز بالا رفتند و از آن‌ها به عنوان یک موجود مقدس نام برده می‌شده است. البته در این مقاله قصد نداریم در خصوص بعد مذهبی اساطیر صحبت کنیم. بلکه قصد داریم در خصوص بعدی از آن‌ها سخن بگوییم که امروزه نیز در آثار باستانی، معماری، جشن‌ها و… اثر خود را گذاشته‌اند و سبب بالارفتن غرور ملی و بازدید بیشتر گردشگران از کشورما شده‌اند. پس اگر می‌خواهید از اسطوره‌های ایرانی و نقش آن در صنعت گردشگری که به صورت مستقیم یا غیر مستقیم ایفا می‌شود بیشتر بدانید، در ادامه‌ی این مقاله همراه ما باشید.
〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰
دوره های آژانس مسافرتی و هواپیمایی موسسه آوای طبیعت گلستان شامل:
🌎 مدیرفنی بند الف 🌎 مدیرفنی بند ب
〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰
جشن‌های باستانی
رواج نیکی محض در تمام جهان و نه تنها جهان پیش رو بلکه کائنات هدفی بوده که در فرهنگ ایرانی، هدف خلقت و علت آفرینش نامیده می‌شده است. از این رو ایرانیان برای گسترش هرچه بیشتر نیکی و شادی، جشن‌های زیادی را برگزار می‌کردند تا خستگی همه از بین رفته و قوای جدیدی برای کارهای سخت پیش رو بدست آورند. این جشن‌ها آنقدر ریشه در فرهنگ ما دوانده‌اند که تا امروز نیز برخی از آن‌ها همراه ما هستند و در یونسکو به عنوان میراث فرهنگی ثبت شده‌اند. در ادامه و برای آشنایی بیشتر با این جشن‌ها به دلایل متعددی اشاره می‌کنیم که نیاکانمان آن‌ها را لایق جشن و سرور می‌دیده‌اند. از مهم‌ترین این دلایل عبارت‌اند از:
دانش کافی از طبیعت و محیط اطراف
اگر سری به کشورهای مختلف بزنیم و جشن آغاز سال نو آن‌ها را با تاریخ برگزاری‌شان بررسی کنیم متوجه خواهیم شد که جشن نوروز ما چه هماهنگی عجیبی با طبیعت داشته است. نوروز که آغاز سال جدیدی را نوید می‌دهد همزمان با اعتدالین بهاری و زنده شدن زمین بعد از زمستان است. جشن یلدا نیز مثالی دیگر برای اثبات درک بالای نیاکانمان از محیط اطراف و طبیعت است. یلدا که در انقلاب زمستانی جشن گرفته می‌شود، نوید غلبه نور بر تاریکی را می‌دهد، زیرا در بلندترین شب سال برگزار می‌شود که پس از آن، روزها طولانی‌تر شده و شب و تاریکی مغلوب خواهد شد. این دو جشن و جشن‌های دیگر اگرچه که بنیادی علمی دارند اما در نهایت باید بگوییم که ایرانی‌ها از علم طبیعت نیز برداشتی اسطوره‌ای داشتند، به نحوی که تمامی آن‌ها جشن پیروزی خیر بر شر و غلبه روشنایی بر تاریکی است. و از آنجایی که این جشن‌ها باعث شده‌اند تا گردشگران برای درک این حال و هوای زیبا به مناطق مختلف ایران بیایند پس می‌توانستند جزئی از مقاله اسطوره‌های ایرانی و نقش آن در صنعت گردشگری باشند.
〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰
دوره های آموزشی
🌎راهنمایان ایرانگردی و جهانگردی 🌎 راهنمایان طبیعت گردی 🌎 راهنمایان محلی
در موسسه آوای طبیعت گلستان
〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰
اسطوره‌ها و افسانه‌ها
همانطور که قبلا نیز گفتیم داستان، افسانه و اسطوره با مردم ایران عجین‌اند تا جایی که حتی برخی از جشن‌ها به دلیل این اسطوره‌ها برپا می‌شده‌اند. از این جشن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• جشن تیرگان: جشن تیرگان دو دلیل یا روایت افسانه‌ای دارد. اولین روایت، برگزاری بزرگداشتی برای آرش کمانگیر اسطوره‌ای است که با جانفشانی خود از مرزهای ایران حراست کرد. دومین روایت نیز مربوط به جنگ بین دیو خشکسالی با فرشته باران بوده است که با پیروزی فرشته باران، افزایش باران و پایان خشکسالی به پایان رسیده است. این جشن هنوزهم در برخی از مناطق ایران برگزار می‌شود و سبب رونق صنعت گردشگری در آن مناطق شده است.
• جشن رامروزی: در خصوص اسطوره‌های ایرانی و نقش آن در صنعت گردشگری باید به این جشن نیز اشاره کنیم. جشن رامروزی جشنی است که به دلیل پیروزی کاوه آهنگر بر ضحاک گرفته می‌شود. و جالب است بدانید که هنوزهم برخی شهرهای ایران این جشن را برپا می‌کنند و در آن روز آیین‌های خاصی را اجرا می‌کنند.
رویدادهای تاریخی
برخی رویدادهای تاریخی سبب به وجود آمدن جشن‌های با شکوهی شده‌اند. به طور مثال جشن سده یکی از قدیمی‌ترین و بزرگترین جشن‌های ایرانی است که دلیل به وجود آمدن آن یک رویداد تاریخی در زمان هوشنگ شاه است که سبب کشف شدن آتش شده است. این جشن که تنها برحسب شاهنامه فردوسی بزرگترین اسطوره ساز ایرانی گرفته می‌شود هنوزهم در برخی از مناطق یزد برگزار شده و هرساله گردشگران زیادی را به طرف خود جلب می‌نماید.
〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰
🌎موسسه آوای طبیعت گلستان ارائه دهنده برترین دوره های آموزشی راهنمایان گردشگری 🌎
〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰
مناسبت‌ها و اسطوره‌ها
نمادهای آیینی یا مذهبی یکی دیگر از مواردی هستند که در بررسی اسطوره‌های ایرانی و نقش آن در صنعت گردشگری حائز اهمیت هستند. همه این نمادها دلیلی برای به وجود آمدن داشتند که اگر از آن با خبر شویم قطعا این نمادها را نیز در زمره اسطوره‌ها قرار می‌دهیم. به طور مثال یکی از اصلی‌ترین نمادهای ایران را باید همین حاجی فیروزی بدانیم که قبل از عید طراوت و شادابی خاصی به خیابان‌ها می‌بخشد. حاجی فیروز که مردی لاغر با چهره‌ای سیاه و لباسی قرمز رنگ است، قبل از عید با یک دایره به خیابان‌ها آمده و با صدایی رسا، اشعاری مخصوص به خود می‌خواند.
تمام این پکیج، که از رنگ صورت تا نوع لباس را شامل می‌شود یک نماد را می‌سازد که خواستگاهش افسانه‌ی اساطیری سیاووش است. رنگ صورت و سیاهی نشانه‌ی از آتش درآمدن سیاووش و رنگ قرمز لباس نیز نشانه خونین بودن آن است که در مجموع نوید شروع بهار و امید دوباره‌ای را می‌دهد. البته به غیر حاجی فیروز که به نوعی یک نماد زنده و نمایشی است، نمادهای دیگری نیز در ایران وجود دارند که در نقش نگارهای آثار باستانی پیدا می‌شوند و اکثر آن‌ها به مذهب ایرانیان که زرتشت بوده است برمی‌گردند.
نقوش و اسطوره‌ها
برخی نقوش تنها یک نقش و نگار ساده نیستند بلکه آنقدر ارزش هویتی و فرهنگی دارند که اسطوره محسوب می‌شوند. این نقوش گاهی آنقدر قدمت تاریخی دارند که باعث شدند بسیاری از مورخان یا علاقه‌مندان به تاریخ و آثار باستانی به گردشگری در این مناطق روی بیاورند. به همین دلیل، در ادامه‌ی مقاله اسطوره‌های ایرانی و نقش آن در صنعت گردشگری به برخی از نقوش ماندگار ایران اشاره می‌کنیم.
نقش چلیپا
گردونه مهر یا چلیپا از پر استفاده‌ترین نقش‌هایی است که در معماری ایرانی یا تزئین صنایع دستی کاربرد دارد. این نقش از چهار شاخه نود درجه تشکیل شده است که هرکدام نشان‌دهنده یک عنصر زندگی است به نحوی که هنگامی که بچرخد، گردونه‌ای به نام مهر یا زندگی را می‌سازد. اگر بخواهیم در خصوص قدمت این نقش صحبت کنیم باید به هفت هزار سال قبل از میلاد مسیح در جایی حوالی خوزستان برگردیم. این موضوع نشان می‌دهد، این نقش، ریشه فرهنگی و آیینی بلند مدتی دارد تا جایی که استفاده از آن حتی تا زمان قاجار نیز مرسوم بوده است.
نقش ماهی در کویر
در دورانی که مردم ایران اساطیر را باور و آن‌ها را می‌پرستیدند، ماهی یک دوست بسیار نزدیک به الهه آب یا دریا محسوب می‌شد. به همین جهت ماهی یک نماد برای برکت، افزایش رزق و روزی و دوری از خشکسالی است و استفاده از آن در بناهای مختلف و صنایع دستی بسیار رایج بوده است. به طور مثال اگر نگاهی به یکی از نقش برجسته‌های پاسارگاد که متاسفانه رو به تخریب است بیاندازیم، متوجه پوشیدن لباس ماهی توسط سربازان خواهیم شد. یا اگر همان نگاه را معطوف به فرش‌های به جا مانده از دوران صفویه یا حتی قبل‌تر از آن کنیم متوجه خواهیم شد که ماهی یکی از پرتکرارترین و مورد علاقه‌ترین نقوش فرش بوده است.
نقش حیوانات
همانطور که در خصوص ماهی گفتیم، حیوانات دیگر نیز هرکدام یک نماد یا نشانه برای یادآوری یک باور عمومی اغلب آیینی و دینی بودند. به طور مثال اگر صنایع دستی مانند سفال‌ها، کاشی‌ها یا فرش‌های به جامانده از دوران قبل از زرتشت یا بعد از آن را ببینیم، بز نقش پرتکرارتری است که در میان دیگر حیوانات اهمیت بیشتری داشته است. این حیوان که نماد بلند پروازی و قله نشینی است در بسیاری از صنایع دستی دیده می‌شود. یا مثلا گاو بن مایه‌ای مقدس بوده که انسان را به خدایان نزدیک‌تر می‌کرده و از آن به عنوان یک نقش و نگار مقدس برروی بناها و سفال‌ها استفاده می‌کردند.
ژئوسایت‌ها و اسطوره‌ها
ژئوسایت‌ها نیز در بحث اسطوره‌های ایرانی و نقش آن در صنعت گردشگری نقش مهمی را ایفا می‌کنند. ایران ژئوسایت یا جاذبه‌های گردشگری زمینی زیاد دارد که به دلیل افسانه پشتشان معروف شده و مورد علاقه گردشگران قرار گرفته‌اند. در ادامه برخی از معروف‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم:
دره ستارگان در قشم
دره ستارگان قشم از آن دست جاذبه‌های گردشگری زیبایی است که در کنار قدمت دو میلیون ساله‌اش می‌تواند چشم هر بیننده‌ای را به خودش خیره کند. این دره که بر اساس پدیده‌های طبیعی فرسایش پیدا کرده است به شکل ستون‌های عظیم الجثه و مخروط‌های نوک تیزی درآمده که آن را به شکل زیبایی، عجیب نشان می‌دهد. البته این عجیب بودن صرفا به دلیل شکل منحصر به فرد آن نیست بلکه به دلیل تفسیر زیبایی است که مردم منطقه به شکل یک افسانه آن را قبول دارند. طبق این افسانه، این دره بعد از برخورد یک ستاره یا شهاب سنگ به قشم شکل گرفته است، به همین دلیل نام این دره را، دره ستارگان یا استار افتیده نام‌گذاری کرده‌اند. این دره یا اسطوره طبیعی در یکی از مراکز تفریحی و گردشگری قشم محسوب می‌شود و هرساله نظر تعداد زیادی از توریست‌ها را به سمت خودش جلب می‌نماید.
دودکش جن در زنجان
دودکش جن نیز ژئوسایت دیگری است که در آن سنگ‌ها بر اساس فرسایش‌های طبیعی شکلی شبیه به مناره‌های بلند قارچ مانند پیدا کرده‌اند. این شکل عجیب باعث شده تا مردم منطقه آن را طبیعی نداند، به همین دلیل نام آن را دودکش جن گذاشته و آن را دست ساخته موجودات ماورا الطبیعه می‌دانند. در نزدیکی این دودکش‌ها نیز بقایای قلعه بزرگی یافت شده است که وجود آن نشان دهنده قدمت طولانی منطقه است. این قلعه نیز مانند آن دودکش‌ها برای محلی‌ها عجیب بوده به طوری که اسم آن را تخت دیو گذاشته‌اند. و بر این باور بودند که دیوها روی سطح بالای قلعه می‌خوابند. روی هم رفته این منطقه از زنجان، با سنگ‌های دودکش مانندش و قلعه هزارساله‌اش منطقه گردشگری زیبایی را ساخته است.
زندان سلیمان در تخت سلیمان
ژئوسایت دیگری که می‌خواهیم در مقاله اسطوره‌های ایرانی و نقش آن در صنعت گردشگری معرفی کنیم، زندان سلیمان است. این مورد نیز مانند دو نمونه قبلی یک جاذبه طبیعی محسوب می‌شود اما با داستانی که محلی‌ها از آن ساختند، تبدیل به یک جاذبه طبیعی اسطوره‌ای شده است. زندان سلیمان یک تپه میان تهی است که به دلیل رسوبات کانی‌های موجود در دریاچه تشکیل شده است. این تپه در زمان ساسانیان محل ستایش موبدان زرتشی و کشتن قربانی‌ها بوده است و شاید همین مورد یکی از دلایلی باشد که محلی‌ها همچین تفسیر عجیبی از آن دارند. طبق تفسیر محلی‌ها، این تپه محل زندانی کردن دیوهایی بوده که توسط حضرت سلیمان به دام انداخته می‌شدند و همین باعث شده تا به آن زندان سلیمان بگویند.
اسطوره‌های اسرارآمیز
برخی از اسطوره‌ها در طی زمان دلیل علمی پشتشان یا داستانی که اتفاق افتاده بوده تا به وجود بیایند کشف شده است (مانند تمام ژئوسایت‌هایی که معرفی کردیم، به طوری که شاید تا قبل از پیشرفت علم، این مکان‌ها محل زندگی جن و دیو بودند اما الان دیگر یک دلیل علمی برای ساخت‌شان وجود دارد). اما برخی از این اسطورها هنوز اسرارآمیز ماندند و کسی نتوانسته از زندگینامه‌اشان سر در بیاورد. این اسطوره‌ها به دلیل اعجاب‌انگیز بودند می‌توانند بخش مهمی از اسطوره‌های ایرانی و نقش آن در صنعت گردشگری باشند.
مفرغ‌های لرستان
مفرغ یکی از قدیمی‌ترین آلیاژهای موجود در جهان است. ایرانیان در هزاران سال پیش از میلاد نه تنها این آلیاژها را کشف کرده بودند بلکه، در استفاده از آن به سطحی از هنر و چیره‌دستی رسیده بودند، که می‌توانستند با آن‌ها صنایع دستی اعجاب‌انگیزی خلق کنند. لرستان یکی از معدود نقاط جهان است گنجینه‌ای بزرگ از مفرغ‌ها را در خود جای داده است. این مفرغ‌ها که به شکل سکه، وسایل زینتی، مجسمه، تبر و. . هستند اشکال عجیبی دارند که قطعا ریشه‌ای در باورهای مذهبی و عمومی مردم داشته، اما، هنوز هیچ کس از داستان اصلی آن با خبر نشده است. این داستان کشف نشده به همراه قدمت طولانی آن سبب شده تا این مفرغ‌ها از نظر گردشگران اسرارآمیز و جالب به نظر بیایند.
جام حسن لو
برای اسطوره‌ای بودن این جام و قرارگیری‌اش در مقاله اسطوره‌های ایرانی و نقش آن در صنعت گردشگری، تنها کافی است در خصوص قدمت آن حرف بزنیم. قدمت این جام به سال‌ها قبل از مادها برمی‌گردد و این یعنی چیزی حدود ۷۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح! اما داستان این جام به این مورد ختم نمی‌شود زیرا نقوشی روی آن حک شده است که اگر در خصوص آن حرف نزیم حق مطلب را ادا نکردیم. برروی این جام به غیر از حک شدن اشکالی از سه خدای زمین، آب و خورشید اشکال دیگری نیز حک شده است که با تفسیر آن متوجه می‌شویم درحال بیان یک واقعه یا داستان است.
به غیر از این مورد، نحوه کشف این جام نیز جلب توجه کننده است. این جام درحالی پیدا شده است که زیر اسکلت یک مرد کج شده بوده است. حال مورخان بر این باورند این مرد درحالی که جام را در دست داشته و در حال فرار از دست مهاجمان بوده، جانش را از دست می‌دهد و جام زیر بدنش ضربه می‌خورد و کج می‌شود.
ایران، مهد اسطوره‌ها
ایران مهد اسطوره‌ها است و این اسطوره‌ها اگرچه افسانه اما بخش بزرگی از تاریخ و هویت ما را می‌سازند. به همین دلیل سعی کردیم در این مقاله دیدی متفاوت به این افسانه‌ها داشته و آن‌ها را از جنبه تاثیرشان بر گردشگری بررسی نماییم. در پایان مقاله اسطوره‌های ایرانی و نقش آن در صنعت گردشگری نیز باید آرزو کنیم تا حفظ تمامی این آثار تاریخی و هنری چه از طرف ما و چه از طرف دولت در راس کار قرار بگیرد تا نسل‌های آینده نیز با وجود آن‌ها به گذشته خود افتخار کنند.
آوای طبیعت گلستان
